Akhisar Kalesi
Genel Bilgiler Akhisar Kale; İlimiz, Han İlçesi, Akhisar Köyü’nün 800 m kuzeybatısında, Dübecik Kale’nin 2 km güneydoğusunda ve Ayterek Kale’nin 4.76 km güneyinde, Kale Tepe Mevkii’nde, doğal volkanik tüf kaya platformunda yer almaktadır. Akhisar Kale’de yapılan incelemede; kalenin batı yamacında yoğun yerleşim olduğu görülmüştür. Kale’nin doğu, batı ve güney yönünde tek odalı, arcosoliumlu, karma özellikli Roma ve Bizans Dönemlerinde kullanılmış kayaya oyulmuş mezarlar kaya mekanları bulunmaktadır. Şimdiki Durumu Akhisar Köyü içinde kalmaktadır.
Arifağa Konağı
Başara Höyük,Roma ve Bizans Yerleşimi
Genel Bilgiler Köyün güney bitişiğinde yer alan höyükte yapılan incelemelerde İTÇ ve Roma Dönemine tarihlendirilen seramik parçalarına rastlanılmıştır. Höyüğün yaklaşık 200 m doğusunda iki adet kilise bulunmaktadır. Başara Köyünün Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Yrd. Doç. Dr. A. Oğuz ALP’ in bilimsel danışmanlığında 2006 yılından beri kazılar yürütülmektedir. Çalışma yapılan kiliseler Yrd. Doç. Dr. A. Oğuz ALP tarafından Geç Roma ve Orta Bizans Dönemine tarihlendirilmektedir. Höyüğün ve kazı yapılan alanın yaklaşık 700 m güneyinde yer alan yamaçta Roma Dönemine tarihlendirilen mezarlar çıkmıştır. Şimdiki Durumu Han İlçesinden ulaşım sağlanmaktadır.
Erten Mahallesi Roma-Bizans Yerleşimi
Genel Bilgiler İlimiz, Han İlçesi, Erten Mahallesi sınırları içinde, mahallenin güney bitişiğinde, Erten Deresi’nin oluşturduğu vadinin batı yamacında bulunan doğal tepe üzerinde yer almaktadır. Doğal tepe üzerinde ve yamaçlarında Roma ve Bizans Dönemine tarihlendirilecek çok sayıda seramik parçasına rastlanılmıştır. Tepenin güney üst kısmında yer yer korunarak batı yönüne doğru devam eden farklı büyüklükte ve poligonal taşlardan örülmüş bir sur duvarı tespit edilmiştir. Yerleşimin kurulduğu doğal tepenin doğu yamacında şuan terk edilmiş tek katlı kerpiç yapının alt tarafında yüzeyde görülen kaya üzerinde kabartma olarak haç betimlenmiştir. Doğal tepenin güneybatı yamacında halen kullanılmakta olan modern mezarlık bulunmaktadır. Yüzeyde ve etrafta görülen seramik ve mimari parçalardan 1981 yılında Erten Höyük olarak tescil edilen alanın, tespit edilen arkeolojik verilere dayanarak höyük olmadığı ve yüzeydeki verilerden söz konusu doğal tepenin Roma Döneminde etrafı surla çevrili bir yerleşim olduğu ve yerleşimin Bizans Döneminde de devam ettiği anlaşılmıştır. Şimdiki Durumu Erten mahallesinden güney bitişiğindedir asfalt yol ile ulaşım sağlanabilmektedir.
Hüsrevpaşa Camii
Kulapa Höyük
Genel Bilgiler Höyük köyün 500 m güney-doğusunda yer almaktadır. Geniş ve yüksek olan höyük çok eskiden beri tarla sahipleri tarafından sürülüp ekilmektedir. Bu sebepten de üst tabakası tamamen tahrip olmuştur. Han İlçesi, I. Derece; 7670-7672 Han İlçesi III. Derece; 2817-2819, 2821, 2822, 2824-2833, 2797-2802, 7664-7666 Gökçekuyu I. Derece; 1508-1513, 1584, 1403, 1423, 1448-1459, 1481, 1663, 1693, 1712, 1714, 1805 Gökçekuyu III. Derece; 675, 1634, 564, 571-573, 656, 566, 538-540, 554, 561, 1716-1724, 1728-1731, 1655, 1661, 1482,1508, 1424, 1733, 1744-1746, 1780 Şimdiki Durumu Sürülüp ekilmekte üst tabaka tamamen tahriplidir.
Malos Antik Kenti
Genel Bilgiler Malos Antik Kenti; Han İlçesi, Gökçeyayla Köyü içerisinde kalmaktadır. Köy içinde yapılan incelemede; köy camisi bahçe düzenlemesi çalışmaları sırasında Bizans Dönemine ait bitkisel bezemeli kabartma mimari parçalar çıkmıştır. Caminin ön cephesinde yer alan dört adet ahşap sütundan doğu ve batı köşe köşelerde yer alan sütunlarda Bizans Dönemine ait sütun başlıklarının ters çevrilerek kaide olarak kullanıldığı görülmüştür. Ayrıca Afyon İli, Alanyunt Beldesi’nden köye ulaşan asfalt yolun doğu bitişiğinde, dikdörtgen planlı, doğu-batı doğrultulu ve beden duvarları kısmen sağlam kilise olduğu düşünülen bir yapı bulunmaktadır. Yapının beden duvarları mermer bloklar ile örülmüş olup iç kısmında sütunlar, kabartmalı mimari parçalar ve kapı tipi stel parçaları görülmüştür. Yazılıkaya (Midas) Antik Kenti’nde kazı çalışmalarına katılan ve bölgede yüzey araştırması yapan Emilie HASPELS, “The Highland of Phrygia, Sites and Monuments” kitabında, Gökçeyayla-Kilise köyünden, Orhaniye-Kilise olarak bahsetmektedir. Köy içerisinde yaptığı araştırmalarda sütun başlığı, vaftiz tekneleri ve çok sayıda mimari parça gördüğünü belirtmiştir. Bölgede epigrafik araştırmalar yapan Thomas Drew-BEAR ise “Afyonkarahisar Kütüğü, kitabında yer alan Roma ve Grek Dönemlerinde Afyonkarahisar” adlı makalesinde “…İmparatorluk ideolojisi tarafından desteklenen kültürel gelişimin bir parçası olarak Roma İmparatorluğu tarafından Frigya’da bir grup şehir daha kurulmuştur. Bunlar arasında MS. Üçüncü yüzyılın sonunda İmparator Gallienus zamanında adi geçen Malos ile Büyük Konstantin tarafından küçük bir yerleşimken şehir konumuna yükseltilen Orkistos’u sayabiliriz. Malos, İscehisar ilçesine bağlı iken Eskişehir’in Han ilçesine bağlanan Gökçeyayla Köyü’nde kurulmuş bir kasabaydı. Bu kasaba tıpkı Ipsos gibi Roma İmparatorlugu’nun ilk dönemi boyunca Altıntaş bölgesinden Akarçay’a kadar genişlemiş imparatorluğun büyük çiftliğinin içinde bulunduğu için sikke darp etmemiştir. Burada bulunan imparator Gallienus’un heykelinin kaidesi üzerindeki bir yazıttan öğrendiğimize göre, sadece Roma döneminin son zamanlarında şehir olmuştur. Bizans yazılı kaynaklan Malos’u bir episkoposluk olarak belirtir. Bu dönemde yapılan kiliseden dolayı köyün adı Kilise olarak kalmıştır.” demektedir. Günümüzde köy yerleşiminin altında kalan Malos Antik Kentinin 13 km doğusunda Eskişehir Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulu’nun 09.09.2008 tarih ve 3013 sayılı kararı ile tescil edilen Başara Höyük, Roma Bizans Yerleşimi bulunmaktadır. Şimdiki Durumu Gökçeyayla Köyü içerisinde kalmaktadır.
Tepeköy Nekropol Sahası,Örenlik Mevkii
Genel Bilgiler Eskişehir İli Han İlçesi, Tepeköy Mahallesi, Örenlik Mevkii’nde Tepeköy’ün yaklaşık 1,5 km batısında, Han kasabası Erter Mahallesinin 1 km kuzeyinde bulunan bir tepe üzerinde ve yamaçlarında bulunan nekropol sahası; Roma çağına ait Şimdiki Durumu Normal bir tepe olup, Tepeköy’den araba ile sit alanına gidilebilir.
Yazılıkaya Mezarlığı
Yer altı Şehri ve Nekropolü
Genel Bilgiler “Yer altı Şehri ve Nekropolü” yer aldığı Han İlçesi sınırları içinde Eskişehir il merkezinin güneyinde yaklaşık 90 km uzaklıktadır. Yerleşme alanı içinde doğu-batı doğrultusunda uzanmaktadır. Şimdiki Durumu Belediye ve İlçe Jandarma Komutanlığınca önlemler alınmaktadır.
